Năm Uẩn

 

i. Con người l� g�?

�ể trả lời c�u hỏi n�y c� rất nhiều c�ch, t�y theo c�ch nh�n của người trả lời:

1.      Con người l� do ngũ uẩn hợp lại

2.      Con người l� tập hợp của lục căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, th�n, �)

3.      Con người l� tập hợp của tứ đại (đất, nước, gi�, lửa )

4.      Con người ch�nh l� do 12 nh�n duy�n.

5.      Con người l� tập hợp của c�c bộ m�y: h� hấp, tuần ho�n, ti�u h�a, thần kinh hệ v..v..

6.      B�i học của ch�ng ta h�m nay nhằm trả lời c�u hỏi tr�n theo c�ch thứ nhất.

ii. Ngũ uẩn l� g�?

Ngũ= năm; uẩn= nh�m, kết hợp

Ngũ uẩn l� năm nh�m kết hợp với nhau tạo th�nh c�i m� ta gọi l� con người. �� l�: Sắc uẩn, Thọ uẩn, Tưởng uẩn, H�nh uẩn v� Thức uẩn.

1.      Sắc uẩn: đ� ch�nh l� h�nh h�i vật chất, l� cơ thể. Sắc uẩn do 4 đại họp th�nh (đất= chất cứng như thịt, xương, răng, t�c v..v.. ; nước: chất lỏng như mồ h�i, nước mắt, nước bọt v..v..; gi�: hơi thở v�o, ra; lửa: hơi n�ng, nhiệt độ của cơ thể).

2.      Thọ uẩn: những cảm gi�c về th�n v� t�m, như đau, nhức, �m �i, ngứa, vui, buồn, v..v.. C� 3 loại thọ uẩn: lạc thọ (cảm gi�c vui sướng); khổ thọ (cảm gi�c đau khổ); xả thọ (cảm gi�c kh�ng vui sướng, kh�ng khổ đau).

3.      Tưởng uẩn: khả năng ghi nhận, nhớ lại những h�nh ảnh, �m thanh, m�i vị, cảm gi�c v..v.. do th�n v� t�m đem lại.? V� dụ: nghe -----> nhớ -----> vui (giận, buồn).

4.      H�nh uẩn: những việc cố � của th�n, miệng v� � (v� dụ lời n�i định n�i m� chưa n�i ra th� cũng đ� th�nh khẩu h�nh rồi).

5.      Thức uẩn: c�i biết của 6 gi�c quan (nh�n thức, nhĩ thức, tỉ thức, thiệt thức, th�n thức v� � thức).

Nếu mắt nh�n m� kh�ng c� mặt của nh�n thức th� tuy nh�n m� kh�ng thấy g� cả. Tuy tai chăm ch� nhưng kh�ng c� nhĩ thức th� cũng kh�ng nghe g� cả v.v...

Sắc uẩn l� phần vật chất, 4 uẩn c�n lại l� phần t�m l�.

Mỗi c� nh�n l� sự phối hợp của năm uẩn ấy.

Năm uẩn kh�ng tồn tại độc lập m� thường kết hợp với nhau. V� dụ: thọ đi liền theo tưởng v� tưởng đi liền theo thọ (nghe ch� th� buồn, khi hết nghe rồi m� nhớ lại tiếng ch� cũng buồn v..v..).

Năm uẩn thay đổi lu�n, c�i n�y kết hợp với c�i kia, kh�ng theo thứ tự n�o, hiện ra rồi biến đi tạo ra một biển cảm gi�c gồm những hiện tượng t�m-vật-l� sanh diệt kh�ng ngừng nghỉ. Do vậy c�i TA chỉ l� một tiến tr�nh lu�n biến đổi chứ kh�ng phải l� một thực thể trường tồn bất biến.?

iii. B�i học r�t ra từ ngũ uẩn:

1.      Tất cả ch�ng sanh đều l� những h�nh th�nh kết hợp từ ngũ uẩn, mọi người đều giống nhau về vật chất (th�n tứ đại) với sinh, gi�, bệnh, chết, v� tinh thần (thọ tưởng, h�nh, thức) với ham vui sợ khổ, tham sống sợ chết. Vậy ta phải học để thực h�nh từ bi v� hỷ xả; thương y�u ch�ng sanh như người th�n của m�nh. Kh�ng l�m cho người kh�c những g� m�nh kh�ng muốn người ta l�m cho m�nh.

2.      Con người với những ngũ uẩn rất v� thường. C� đ� rồi mất đ� (1 hơi thở ra kh�ng v�o hay v�o kh�ng ra l� chết). Mặc d� vậy ta kh�ng ch�n nản hay than kh�c cho số phận ngắn ngủi của con người, m� phải tinh tấn tu học, trau dồi l�ng từ bi v� tr� tuệ, l�m lợi m�nh lợi người để mỗi ph�t gi�y đều sống tỉnh thức v� xứng đ�ng l� đứa con ngoan của đức Thế T�n.

3.      �ức Phật dạy: Ngũ uẩn tụ, phiền n�o kết. Vậy, cố gắng t�ch rời 5 uẩn để được an lạc. V� dụ: nghe ch� th� buồn l�c đ� th�i, đừng nhớ nghĩ để rồi cứ nhớ tới v� mỗi lần nhớ l� mỗi lần buồn lại.

4.      Cố gắng giảm bớt sự kết tụ của 5 uẩn, v� dụ:

a.       Khi vui đừng hứa (để tr�nh những điều kh� khăn sau n�y khi tỉnh t�o lại).

b.      Khi giận đừng n�i (để đừng biến m�nh th�nh mồi lửa s�n hận).

5.      Cố gắng tinh tấn ngồi thiền để theo d�i hơi thở, qu�n x�t phản ứng của th�n v� t�m m�nh trước những cảm thọ v� tập l�m chậm lại những phản ứng ấy.

(T�i liệu tham khảo: �ức Phật & Phật Ph�p + b�i giảng của Sư C� Tr� Hải tại đạo tr�ng Tuệ Uyển)

C�u hỏi:

1.      Ngũ uẩn l� g�?

2.      �ịnh nghĩa: con người ngũ uẩn, sắc, thọ, tưởng, h�nh, thức; sắc, thanh, hương, vị, x�c, ph�p.

3.      Tại sao n�i: mắt l� biển của người, tai l� biển của người v..v.. Ai vượt qua được 6 biển lớn n�y ch�nh l� bậc đại nh�n (đại nh�n = con người cao thượng, cao qu�).

4.      Những b�i học r�t ra từ Ngũ Uẩn.

Tại sao n�i: ngũ uẩn giai kh�ng (5 uẩn kh�ng c� tự t�nh)? [nhắc lại: trong b�i tụng Kinh Tinh Yếu B�t Nh� Ba La Mật, ch�ng ta thường nghe: Bồ t�t Qu�n Tự Tại khi qu�n chiếu th�m s�u B�t Nh� Ba La Mật bỗng soi thấy năm uẩn đều kh�ng c� tự t�nh. Thực chứng điều ấy xong Ng�i vượt tho�t tất cả mọi khổ đau �ch nạn].